YARGITAY KARARLARI
YARGITAY İÇTİHADI BİRLEŞTİRME BÜYÜK GENEL KURULU, REHİNLE TEMİNAT ALTINA ALINMIŞ VE AYRICA KAMBİYO SENEDİNE DE BAĞLANMIŞ ALACAĞIN TAHSİLİ AMACIYLA AYNI ANDA HEM REHNİN PARAYA ÇEVRİLMESİ YOLU İLE HEM DE KAMBİYO SENETLERİNE ÖZGÜ HACİZ YOLU İLE TAKİP YAPILAMAYACAĞINA KARAR VERDİ.
Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu’nun, 16.07.2023 tarihli ve 32250 Sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan, 20.01.2023 Tarih ve 2021/2 Esas, 2023/1 Karar sayılı içtihadı birleştirme kararında özetle;
Alacaklının alacağını kambiyo senedi ile teminat altına almış olması yanında ayrıca ipotekle de teminat altına almış olması hâlinde 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun 45 ve 167.maddeleri uyarınca başlatılan icra takiplerinde, takip talebinde "tahsilde tekerrür olmamak" kaydıyla aynı alacak için kambiyo senetlerine mahsus yolla takip başlatılması yanında ayrıca ipoteğin paraya çevrilmesi yolu ile icra takibi yapılmasının mümkün olup olmadığı konusunda Yargıtay 12. Hukuk Dairesi ile Yargıtay 11, (Kapatılan) Yargıtay 13, (Kapatılan) Yargıtay 19. Hukuk Daireleri ve Yargıtay Hukuk Genel Kurulu kararları arasında içtihat aykırılığı bulunduğu belirtilerek, içtihat aykırılıklarının, içtihatların birleştirilmesi yoluyla giderilmesine karar verilmesi talep edilmiştir.
2004 sayılı Kanun’un 45 ve 167. maddeleri uyarınca Yargıtay 11, 12 ve (Kapatılan) 19. Hukuk Daireleri ile Hukuk Genel Kurulunca tahsilde tekerrür olmamak kaydı ile hem rehin takibi hem de kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile takibin aynı anda ve sıra gözetmeksizin icra takibi yapılabileceği yönünde kararlar verilmekteyken; Yargıtay 12. Hukuk Dairesinin önceki tarihli kendi kararlarına ve diğer hukuk daireleri ile Hukuk Genel Kurulunun kararlarına aykırı şekilde aynı anda hem rehin hem de kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile icra takibi yapılmasının mümkün olmadığı yönünde kararlar verilmekteydi.
Alacaklının alacağı hem rehin ile teminat altına alınmış hem de kambiyo senedine bağlanmış ise alacaklı sıra gözetilmeksizin rehinin paraya çevrilmesi yolu ile takip yollarına veya kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takip yollarından birine başvurabilir. 2004 Sayılı Kanun’un 45. maddesinde önce rehine başvurulması kuralına yer verildikten sonra istisnalarına yer verilmiş olması karşısında aynı anda tahsilde tekerrür etmek kaydıyla da olsa aynı alacaktan dolayı aynı borçluya karşı her iki takibe de aynı anda başvurulabileceği sonuncuna varılamaz. Bu durumda alacaklı her iki takip yollarından birini tercih etmek bakımından serbesttir. Dolayısıyla alacaklı bu takip yollarından birini tercih ederek takip başlattığında bu icra takibi devam ederken aynı alacak için “tahsilde tekerrür olmamak” kaydı içerse bile diğer takip yoluna başvuramaz. Aksi halde aynı alacak için aynı borçluya karşı derdest bir icra takibi var iken mükerrer olarak ikinci bir takibin yapılması söz konusu olur. İcra takibinin türleri farklı olsa bile her iki icra takibindeki para alacağı da aynı hukuki ilişkiden doğmuş olduğundan derdestlik meydana gelir.
Rehinle teminat altına alınmış ve ayrıca kambiyo senedine de bağlanmış alacağın tahsili amacıyla, tahsilde tekerrür etmemek kaydıyla borçlu aleyhine hem rehinin paraya çevrilmesi yolu ile hem de kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takip başlatılması menfaatler dengesini bozacağı gibi takip ekonomisine de aykırıdır.
Rehinle teminat altına alınmış ve ayrıca kambiyo senedine de bağlanmış alacağın tahsili amacıyla, tahsilde tekerrür etmemek kaydıyla borçlu aleyhine hem rehinin paraya çevrilmesi yolu ile hem de kambiyo senetlerine özgü haciz yolu ile takip başlatılması halinde; borçlu şikâyet yolu ile icra mahkemesine başvurarak aleyhine başlatılan ikinci takibin iptalini isteyebilir. Bu husus kamu düzeni ile ilgili olup süresiz şikâyete tabidir. Borçlunun şikâyeti üzerine icra mahkemesince takibin iptaline verilecek olup, genel mahkeme gibi rehin hakkının iptali veya kambiyo senedinin iptaline hükmedilmemektedir. İkinci takibin iptali üzerine, ilk takipte alacağının karşılanamaması hâlinde alacaklı dilerse (ilgili takip prosedürü içerisinde) diğer takip yoluna da başvurabilir. Alacaklı elindeki kambiyo senedinin zamanaşımına uğrama ihtimalini de göz önünde tutarak belirtilen takip yollarından birini tercih etmekte serbesttir. Bu tercih hakkı Kanun’da alacaklıya bırakılmıştır.
Hâl böyle olunca, rehinle teminat altına alınmış ve ayrıca kambiyo senedine de bağlanmış alacağın tahsili amacıyla, borçlu aleyhine tahsilde tekerrür olmamak kaydı ile aynı anda ve sıra gözetilmeksizin hem rehnin paraya çevrilmesi yolu ile hem de kambiyo senetlerine mahsus haciz yolu ile takip yapılamayacağı sonuç ve kanaatine varılmıştır.